Het gebruik van Saxenda bij diabetici

Saxenda (werkzame stof: liraglutide) is een geneesmiddel dat oorspronkelijk is ontwikkeld voor de behandeling van type 2 diabetes onder de merknaam Victoza. Later is het goedgekeurd als afslankmiddel onder de merknaam Saxenda, in een hogere dosering. Maar hoe zit het met het gebruik van Saxenda bij mensen met diabetes — met name type 1 en type 2? Mogen diabetici Saxenda kopen en gebruiken om af te vallen, en zijn er verschillen in de toepassing tussen de twee types?

Saxenda behoort tot de klasse van GLP-1 receptoragonisten. Dit zijn medicijnen die het hormoon GLP-1 nabootsen, dat in de darm wordt aangemaakt na het eten. GLP-1 stimuleert de afgifte van insuline, remt de afgifte van glucagon, vertraagt de maaglediging en zorgt ervoor dat iemand zich sneller verzadigd voelt. Dit leidt niet alleen tot betere glucoseregulatie bij mensen met type 2 diabetes, maar ook tot gewichtsverlies.

Saxenda wordt toegediend via een dagelijkse injectie en is bedoeld voor volwassenen met obesitas (BMI ≥30) of met overgewicht (BMI ≥27) in combinatie met gewichtsgerelateerde aandoeningen zoals hypertensie, dyslipidemie of diabetes type 2.

Voor mensen met type 2 diabetes is Saxenda doorgaans veilig en effectief, mits voorgeschreven onder begeleiding van een arts. Liraglutide wordt immers al jarenlang gebruikt in lagere dosering (onder de naam Victoza) als behandeling van type 2 diabetes. Veel mensen met type 2 diabetes hebben ook overgewicht, wat hun insulineresistentie verergert. Door af te vallen met behulp van Saxenda kan de insulinegevoeligheid verbeteren, waardoor de bloedsuikerregulatie makkelijker wordt en mogelijk zelfs de behoefte aan andere diabetesmedicatie afneemt.

Toch zijn er enkele kanttekeningen. Saxenda kan in combinatie met andere bloedglucoseverlagende middelen, zoals insuline of sulfonylureumderivaten, het risico op hypoglykemie (te lage bloedsuiker) verhogen. Daarom moet de behandeling zorgvuldig worden afgestemd met de arts. Verder kan het middel bijwerkingen geven zoals misselijkheid, braken, diarree, en in zeldzame gevallen pancreatitis.

Voor mensen met type 1 diabetes ligt de situatie anders. Type 1 diabetes is een auto-immuunziekte waarbij de alvleesklier geen insuline meer produceert. Behandeling bestaat vrijwel altijd uit levenslange insuline-injecties. In tegenstelling tot type 2 is insulineresistentie niet de primaire oorzaak van het probleem.

Saxenda is niet goedgekeurd voor gebruik bij mensen met type 1 diabetes, en het gebruik ervan wordt afgeraden in deze groep. Dit heeft verschillende redenen:

1. Onvoldoende bewijs: Er is weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het gebruik van GLP-1 agonisten zoals Saxenda bij type 1 diabetici. De werkzaamheid op het gebied van gewichtsverlies is in beperkte mate aangetoond, maar de effecten op de bloedsuikerregulatie zijn wisselend en moeilijk voorspelbaar.
2. Risico op hypoglykemie: Omdat Saxenda de maaglediging vertraagt en de glucose-afgifte beïnvloedt, kan het de werking van insuline onvoorspelbaar maken. Dit verhoogt het risico op ernstige hypoglykemieën.
3. Geen effect op insulineproductie: Bij type 1 diabetes is er geen restproductie van insuline meer. Saxenda kan de insulineproductie dus niet stimuleren, wat wél een voordeel is bij type 2.

Toch zijn er uitzonderingen: sommige artsen schrijven Saxenda off-label voor aan mensen met type 1 diabetes en ernstig overgewicht, maar alleen onder strikte medische controle en met een duidelijke risico-batenafweging.

Voor zowel type 2 als type 1 diabetici geldt dat gewichtsverlies een gunstig effect kan hebben op de algehele gezondheid, waaronder de bloedsuikerregulatie, bloeddruk en het cholesterol. Saxenda kan daarbij helpen, vooral bij mensen met type 2 diabetes en overgewicht. Echter, het middel moet altijd worden gezien als onderdeel van een breder behandelplan, dat ook bestaat uit gezonde voeding, meer lichaamsbeweging en gedragsverandering.

Daarnaast is Saxenda een duur geneesmiddel en wordt het in veel landen (waaronder Nederland) slechts in specifieke gevallen vergoed. Artsen moeten dus goed afwegen of het middel geschikt is voor een individuele patiënt.

Conclusie
Mensen met type 2 diabetes mogen Saxenda gebruiken om af te vallen, en het kan een effectief hulpmiddel zijn, vooral als zij kampen met overgewicht en moeite hebben om af te vallen via leefstijlverandering alleen. Wel moeten andere medicijnen mogelijk worden aangepast om het risico op hypoglykemie te beperken.

Voor mensen met type 1 diabetes is Saxenda niet standaard aanbevolen. De effectiviteit is onduidelijk en het risico op complicaties ligt hoger. Alleen in uitzonderlijke gevallen en onder specialistische begeleiding kan het overwogen worden.
Bespreek altijd met uw arts of Saxenda geschikt is in uw situatie. Zelfmedicatie is in het geval van Saxenda beslist af te raden.
Wilt u meeer weten over de verschillen tussen diabetes 1 en 2? Lees hier verder op de website van het Diabetesfonds.